در گذشته گفته شد كه سعى از اركان حج است و با ترك آن عمداً با علم يا جهل به حكم يا موضوع تا زمانى كه تداركش پيش از وقوف به عرفات ممكن نشود ، حج باطل و اعادهاش در سال بعد اگر حجة الاسلام يا نذر مطلق و مانند آن بود لازم است . ولى آيا احرامش نينز باطل خواهد بود ، محلّ اشكال است و احوط است كه عدول به افراد نموده و سعى را به قصد اعم از حج افراد يا عمره مفرده تمام نمايد .
مسأله 344 ـ هرگاه سعى از روى فراموشى ترك شود ، هر وقت ياد او بيايد بايد بياورد هر چند ياد آمدنش پس از فراغت از اعمال حج باشد . و كسى كه شخصاً نتواند يا برايش مشقت داشته باشد ، بايستى نايب بگيرد و حجش در هر دو صورت صحيح خواهد بود .
مسأله 345 ـ كسى كه شخصاً پياده يا سواره نتواند سعى را بياورد ، ديگرى را نايب بگيرد كه به جاى او سعى كند و حجش صحيح است (1).
مسأله 346 ـ بنابر احتياط بعد از طواف و نماز آن بدون ضرورت مانند شدّت گرما يا خستگى زياد در سعى تأخير نكند ، اگر چه أقوى اين است كه مىتواند سعى را تا شب تأخير بيندازد . و در حال اختيار نبايد سعى را به فردا بيندازد كه در اين صورت بايد طواف و نماز آن را اعاده كرده سعى را بياورد .
مسأله 347 ـ زيادى در سعى مانند زيادى در طواف ، اگر از روى علم و عمد باشد سبب بطلان خواهد بود چنان كه در طواف گذشت ،بلى اگر جاهل به حكم باشد ، اظهر اين است كه سعيش به زيادى باطل نمىشود هر چند احتياط در اعاده آن است .
مسأله 348 ـ هرگاه از روى خطا در سعى خود زياد نمود ، سعيش درست است ولى اگر زيادى يك شوط كامل باشد ، مستحب است كه شش شوط ديگر به آن اضافه نمايد تا يك سعى كامل غير از سعى اول شود و ختم سعى دوم طبعاً به صفا خواهد بود و چنانچه زيادى بيش از يك شوط باشد ، تمام نمودن او به قصد رجاء عيبى ندارد .
مسأله 349 ـ هرگاه عمداً با علم به حكم يا جهل به آن از سعى خود كم نمود و تداركش تا زمان وقوف به عرفات ممكن نباشد ، حجش فاسد شده و لازم است سال بعد اگر حجة الاسلام يا نذر مطلق و مانند آن بوده اعاده نمايد . وآيا احرامش نيز باطل مىشود ؟
احوط است كه عدول به حج افراد نموده و به نيت اعم از حج و عمره مفرده تمامش نمايد و چنانچه كمبود سعى از روى فراموشى و بعد از شوط چهارم بوده واجب است باقى را در هر وقت يادش آمد ، هر چند بعد از فراغت از ا عمال حج باشد تدارك نمايد و در صورتى كه خود نتواند تدارك كند يا تدارك سخت باشد واجب است نايب بگيرد هر چند به اين جهت باشد كه پس از بازگشت به وطن يادش آمده باشد و احتياط است كه نائب به نيت فراغ ذمه منوب عنه از اتمام يا تمام ، يك سعى كامل بياورد و اگر كمبودش پيش از شوط چهارم و از روى فراموشى بوده احتياط است كه شخصاً يك سعى كامل به قصد اعم از تمام يا اتمام بياورد و در صورت دشوارى آن نايب بگيرد . و اين احتياط در صورت يادآورى بعد از ماه ذى الحجه لازم است حتى در صورتى كه چهار شوط آورده باشد .
مسأله 350 ـ چنانچه از روى فراموشى مقدارى از سعى در عمره تمتع كم نموده و به اعتقاد اين كه از سعى فارغ گشته محلّ شود و با زن نزديكى كند يا ناخنهاى خود را بگيرد ، بنابر احوط بلكه اظهر يك گاو كفاره بدهد و سعى را به نحوى كه گفته شد تمام نمايد .
_______________________________________________________
(1) صحيحه صفوان بن يحيى و روايت يونس بن عبدالرحمن از ابوالحسن عليهالسلام دلالت بر سعى دادن وى به وسيله كسى و در صورت ناتوانى به نيابت از جانب او دارد وسائل : 9 ، باب 45 ـ 47 ابواب طواف حديث 2 ـ 3.